سیستم اطفا حریق ، سیستمی ضروری در ساختمان ها

سیستم اطفا حریق از جمله تاسیسات مکانیکی مهم در جهت ایمنی ساختمان می باشد چراکه وجود یک سیستم اطفا حریق کارآمد در تمامی سازه ها اعم از مسکونی، تجاری و صنعتی می تواند از بروز حوادث عظیم و وارد آمدن خسارات سنگین جانی و مالی جلوگیری نماید. با توجه به اهمیت مسئله مقررات سخت گیرانه ای در خصوص تجهیز ساختمان ها به سیستم اطفا حریق تدوین شده است. در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان به تفضیل در خصوص مقررات لازم الاجرا مرتبط با حفاظت ساختمان در مقابل حریق اشاره شده است.

منشور ایجاد حریق شامل حرارت، اکسیژن، مواد سوختنی و واکنش های زنجیره ای می باشد و سیستم های اطفا حریق با حذف هر یک از این عوامل به روش های مختلفی همچون سرد کردن، خفه کردن و … می توانند از پیشرفت آتش جلوگیری نمایند.

دسته بندی انواع حریق

در ابتدا لازم است تا انواع حریق بر اساس منشا مورد بررسی قرار گیرد. اطلاع از انواع حریق کمک شایانی در انتخاب سیستم اطفا حریق مناسب و پیشگیری از ایجاد خسارت های سنگین ناشی از آتش خواهد داشت.

1- حریق کلاس A: در این دسته بندی به طور کلی موادی که پس از سوختن آنها خاکستر ایجاد می شود جای دارد. از انواع این مواد می تواند به کلیه مواد قابل احتراق جامد اعم از چوب، ذغال سنگ، کاغذ و … اشاره نمود.

2- حریق کلاس B: در این دسته بندی مایعات قابل اشتعال قرار می گیرند که از جمله معرفترین آن ها می توان به بنزین ، نفت ، الکل و پارافین اشاره نمود.

3- حریق کلاس C: حریق کلاس C مربوط انواع مواد قابل اشتعال گازی می باشد. متان ، پروپان و گاز شهری از جمله گازهای قابل اشتعال مطرح در این کلاس می باشند.

4- حریق کلاس D: در این دسته انواع فلزات قابل احتراق قرار می گیرند که از جمله آن ها می توان به منیزیوم ، آلومینیوم ، لیتیوم و سدیم اشاره نمود.

5- حریق کلاس F: این دسته از حریق ناشی از مواد آشپزی قابل احتراق همانند روغن می باشد. این کلاس از حریق به دلیل قابلیت اشتعال مجدد مواد از جمله سخت ترین انواع حریق می باشد.

6- حریق الکتریکی: این دسته از حریق منشا الکتریکی دارد و در نتیجه بروز مشکل در لوازمی همچون جعبه فیوز و … ایجاد می شود.

روش های اطفا حریق

انواع روش های اطفا حریق را می توان به طور کلی در 5 دسته طبقه بندی نمود. کاربرد هریک از این روش ها در انواع سازه  با توجه به موارد مختلفی چون ارزیابی محیط به لحاظ درجه خطر و مساحت ، تعداد طبقات ، تعداد واحد ها و … خواهد بود.

1- کپسول آتش نشانی دستی: کپسول های آتش نشانی ساده ترین سیستم اطفا حریق می باشد و تنها برای مهار حریق های کوچک و عموما نوع A کاربرد دارد. البته با توجه به نوع ماده اطفا کننده می توان از آنها در مکان های مختلف استفاده نمود.

2- روش اطفا صنعتی با استفاده از آب و کف : کف ها با استفاده از مواد محلول تولید می شوند و با ایجاد پوشش بر روی سطوح مانع از رسیدن اکسیژن به اتش و در نتیجه مهار آن می شوند. استفاده از این روش به ویژه برای اطفا حریق کلاس B بسیار کارآمد است.

3- روش اطفا صنعتی با استفاده از آب و اسپرینکلر: این روش که به نوعی در دسته روش های اطفا حریق اتوماتیک قرار می گیرد با توجه به نوع جریان در 4 دسته کلی اسیرینکلر تر، اسپرینکلر خشک، اسپرینکلر جریان آزاد و اسپرینکلر نیمه آزاد تقسیم بندی می شوند. اسپرینکلر ها با توجه نوع سازه انتخاب می شوند. متعارف ترین اسپرینکلر در ساختمان ها ، اسپرینکلر های تر می باشند که در آنها پس از شکستن حباب اسپرینکلر آب تخلیه می گردد.

4- جعبه آتشنشانی : جعبه های اتش نشانی از جمله مرسوم ترین سیستم های اطفا حریق در پروژه های ساختمانی می باشند که از نظر عملکرد در سه سیستم تر ، خشک و مرکب تقسیم بندی می شوند. در سیستم خشک تامین آب در جعبه آتش نشانی هیچگونه وابستگی به منابع آب ساختمان و آب شهری ندارد اما در سیستم تر آب مورد نیاز با استفاده از آب شهری ذخیره شده در تانک تامین می گردد. در برخی از ساختمان ها بنا بر اهمیت سازه از هر دو سیستم تر و خشک استفاده می شود که به عنوان سیستم مرکب مطرح می گردد.

5 سیستم های اطفا اتوماتیک : سیستم های اطفا حریق اتوماتیک بر اساس نوع ماده اطفا کننده حریق در انواع مختلف آبی، مه پاش ، گازی،  پودری، فومی و ورتکس موجود می باشند. انتخاب نوع سیستم اطفا حریق اتوماتیک وابسته به درجه خطر ساختمان و امکان ایجاد کلاس های مختلف حریق می باشد. به طور مثال از سیستم اطفا حریق آب افشان در مکان هایی که امکان حریق کلاس A بیشتر است استفاده می شود در حالی که در تاسیسات نفتی که امکان ایجاد کلاس B حریق در آن وجود دارد عموما از سیستم های اتوماتیک فومی استفاده می شود.